Analysis of Bayezid Bastami's Meraj Nama based on the model of Campbell's trip

Document Type : Original Article

Author

Assistant Professor-Islamic Azad University- Naraq Branch- Naraq - Iran

Abstract

Bayazid Bastami is one of the brilliant features of Islamic mysticism during the second Hijri century. His mysticism is of romantic kind that has dealt with unification. One of the reasons for his reputation is his "Absurdities" that is the boasting words that are uttered in the state of selflessness and mystical intoxication and in the absence of human senses which are sometimes considered as blasphemy. “Miraj Nameh" is one of the examples among his writings which reveals about an abnormal experience far from the norms of normal life. In order to experience these states, Bayazid travels into the deep layers of the mind and subconsciousness in a mystical manner.
In this article, the interior journey is investigated through the descriptive-analytical method considering Campbell's Journey Model. In the current research, most of the stages of Campbell's Hero's Journey can be witnessed, especially in the parts of separation and the honor of revelation in Bayazid's Miraj Nameh. However, in the return section, the inevitable rush of the hero has caused the elimination and integration of some of the stages, which gives a different nature of the mystic's interior journey compared to other heroic journeys. Examining the compatibility and non-compatibility of the stages of Bayazid's Ascension with the stages of Campbell's unique hero's journey shows the flexibility and generalizability of Campbell's model on the one hand, and reveals the stages of Bayazid's interior journey and his intuitive moods on the other hand.

منابع
قرآن کریم.
اصغری، زهرا، و ستّاری، رضا. (1401). نقد اسطوره‌ای سفر قهرمان در منظومۀ سام‌‌نامه بر‌اساس الگوی کمبل. فصلنامۀ متن‌پژوهی ادبی، 26(۹۴)، 65ـ90.
آقایی، سهند. (1401). شمنیسم ایرانی: بررسی ساختار‌های شمنی اسطوره و حماسۀ ایرانی. تهران: خاموش.
ابن‌عربی، محیی‌الدین اکبر. (1962م). فتوحات مکّیه. ترجمه و تعلیق محمد خواجوی. (1385). تهران: نشر مولی.
اتونی، بهزاد، شریفیان، مهدی، و اتونی، بهروز. (1397). بررسی تطبیقی عرفان شمنی و تصوف اسلامی. فصلنامۀ ادبیات عرفانی دانشگاه الزهرا، 10(19)، 7ـ26.
الیاده، میرچا. (1387). شمنیسم: فنون کهن خلسه. ترجمۀ محمدکاظم مهاجری. قم: نشر ادیان.
اسمیت، جورج، و بورکهارت، یاکوب. (1402). گیل‌گمش، کهن‌ترین حماسۀ بشری. ترجمۀ داود منشی‌زاده. تهران: اختران.
بوی، فیونا. (1394). مقدمه‌ای بر انسان‌شناسی دین. ترجمۀ مهرداد عربستانی. تهران: عطایی.
بهرامی رهنما، خدیجه. (1398). تحلیل سفر قهرمان در منظومۀ فرامرزنامه براساس الگوی جوزف کمبل. فصلنامۀ علمی‌پژوهشی زبان و ادب فارسی، 11(40)، 32ـ58.
بیگ‌زاده، خلیل، و زندی‌طلب، احسان. (1396). تحلیل سفر روحانی ویراف در ارداویراف‌نامه بر‌اساس الگوی کمبل. فصلنامۀ جستار‌های ادبی، شمارۀ 196، 55ـ76.
پراپ، ولادیمیر. (1386). ریخت‌شناسی قصه‌های پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. چ۲. تهران: توس.
پورنامداریان، تقی. (1374). دیدار با سیمرغ. تهران: چاپ پژوهشگاه علوم انسانی.
پهلوان، امیر‌حسین، و رضایی، محمد. (1394). جستاری در ‌باب معراج‌نامۀ بایزید بسطامی. مجموعۀ مقاله‌های دهمین همایش بین‌المللی ترویج زبان و ادب فارسی، ص596ـ607.
تاجدینی، علی. (1383). فرهنگ نمادها و نشانه‌ها در اندیشۀ مولانا. تهران: سروش.
جیمز، ویلیام. (1393). تنوع تجربۀ دینی. ترجمۀ حسین کیانی. تهران: حکمت.
حسنی، مسعود، درودگریان، فهاد، و میرزایی، علی. (1400). نقد اسطوره‌شناختی حکایت شیخ صنعان در منطق‌الطیر عطار نیشابوری بر مبنای نظریۀ مناسک گذار. فصلنامۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، 17(62)، 147ـ177.
حسینی، مریم، و روستایی‌راد، الهام. (1398). نمادپردازی عرفانی در معراج‌نامۀ بایزید بسطامی. مطالعات عرفانی، شمارۀ 29، 31ـ58.
خاتمی کاشانی، زهرا، و قاری، محمدرضا. (1397). معراج عرفانی در هشت کتاب سهراب سپهری براساس الگوی کمبل. فصلنامۀ عرفان اسلامی، 14(56)، 89ـ116.
رازی، ابوالفتوح. (1368). روض الجنان و روح الجنان. به اهتمام محمدجعفر یاحقی و محمدمهدی ناصح‌پور. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
زارع حسینی، سیده فاطمه، و ابهری، وجیهه. (1395). بررسی و مقایسۀ عروج ارداویراف و بایزید بسطامی. مطالعات عرفانی، شمارۀ 24، 85ـ104. 
زرین‌کوب، عبدالحسین. (1362). ارزش میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر.
زرّین‌کوب، عبدالحسین. (1388). جستجو در تصوف ایران. چ۹. تهران: امیرکبیر.
زندی‌طلب، احسان، و بیگ‌زاده، خلیل. (1400). تحلیل ساختاری معراج‌نامۀ ابن‌سینا بر پایۀ سفر قهرمان کمبل. نشریۀ ادب فارسی، 11(2)، 135ـ153.
زنر، رابرت چارلز. (1388). عرفان هندو و اسلامی. ترجمۀ نوری‌سادات شاهنگیان. تهران: سمت.
ساعدی، سلما. (1389). گذرنامه‌های روان آدمی. تهران: ترفند.
سنچولی، احمد، و محمودی، علیرضا. (1396). تأملی در وادی طلب، علل و شرایط آن. مجلۀ عرفانیات در ادب فارسی (ادب و عرفان)، پیاپی 30، 65ـ87.
سهلگی، محمد بن علی. (1949). النّور فی الکلمات ابی الطیفور. به اهتمام عبدالرحمان بدوی. چاپ قاهره.
سیگال، رابرت. (2004 م). اسطوره. ترجمۀ احمدرضا تقاء. (1398). چ۳. تهران: ماهی.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1384). دفتر روشنایی: از میراث عرفانی بایزید بسطامی. تهران: سخن.
شوالیه، ژان، و گربران، آلن. (1388). فرهنگ نمادها. ترجمۀ سودابه فضائلی. چ۲. تهران: جیحون.
عطار، فریدالدین. (1386). تذکرة الاولیا. چاپ محمد استعلامی. چ۱۶. تهران: زوّار.
فکوهی، ناصر. (1384). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. چ۳. تهران: نی.
کمبل، جوزف. (1392). تو آن هستی. ترجمۀ مینا غرویان. تهران: دوستان.
کمبل، جوزف. (1990). سفر قهرمان. ترجمۀ عباس مخبر. چ5. تهران: مرکز.
کمبل، جوزف. (1384). قدرت اسطوره. ترجمۀ عباس مخبر. چ3. تهران: مرکز.
کمبل، جوزف. (1389). قهرمان هزار چهره. ترجمۀ شادی خسروپناه. چ۴. مشهد: گل‌آفتاب.
کنگرانی، منیژه. (1388). تحلیل تک‌اسطوره نزد کمبل با نگاهی به روایت یونس و ماهی. پژوهش‌نامۀ فرهنگستان هنر، شمارۀ 14، 74ـ91.
گرزین، علی‌اصغر، افچنگی، مهدی، موسوی، سید رضا، و خالدیان، محمدعلی. (1398). حدیث معراج، خاستگاه مقامات عرفانی. مطالعات عرفانی، شمارۀ 30، 207ـ232.
محمدزاده، سید نادر، و کثیرلو، بهروز. (1392). معراج در تفاسیر عرفانی، فصلنامۀ عرفان اسلامی، 9(36)، 53ـ78.
مخبر دزفولی، فهیمه. (1384). ترکان از شمنیسم تا اسلام. مجلۀ تاریخ و تمدن اسلامی، شمارۀ 1، 49ـ62.
مدرّسی، فاطمه، و مهرآور گیگلو، قاسم. (1391). بایزید بسطامی و مشرب عرفانی او. فصلنامۀ زبان و ادب فارسی، ۴(10)، 121ـ136.
میبدی، رشیدالدین فضل‌الله. (1361). کشف ‌الاسرار و عدّة الابرار. به سعی و اهتمام علی‌اصغر حکمت. چ۳. تهران: امیرکبیر.
نصر، سید حسین. (1386). دین و نظام طبیعت. ترجمۀ محمدحسن فغفوری. تهران: حکمت.
نوربخش، جواد. (1373). بایزید بسطامی. چ۱. تهران: مؤلف.
ووگلر، کریستوفر. (1387). سفر نویسنده. ترجمۀ محمد گذرآبادی. تهران: مینوی خرد.
هاشمی، زهره، و قوام، ابوالقاسم. (1392). بررسی شخصیت و اندیشه‌های عرفانی بایزید بسطامی براساس روش استعارۀ شناختی. جستارهای ادبی، 46(3)، 75ـ104.
هجویری، علی‌ بن عثمان. (1384). کشف ‌المحجوب. تصحیح والنتین ژوکوفسکی. مقدمۀ قاسم انصاری. چ۱۰. تهران: طهوری.
هندرسون، ژوزف، و یونگ، کارل گوستاو. (1389). انسان و اسطوره‌هایش. ترجمۀ حسن اکبریان طبری. تهران: دایره.
یونگ، کارل گوستاو. (1386). انسان و اسطوره‌هایش. ترجمۀ حسن اکبریان طبری. چ۲. تهران: دایره.
Campbell, J. (2004). The Hero with a Thousand Faces. Princton: Princton University Press Digital Monticello.
Nicholson, R.N. (1926), An Early Arabic Version of the Mi-raj of Abu Yazid al-Bistami. Islamica, 2.
  • Receive Date: 02 May 2023
  • Revise Date: 02 June 2023
  • Accept Date: 30 July 2023
  • Publish Date: 06 September 2023