نویسنده

• مصطفی گرجی

دانشگاه پیام نور و عضو پژوهشگاه علوم انسانی جهاد دانشگاهی

چکیده

یکی از عارفان و مشایخ بزرگ مکتب خراسان و حکمتخسروانی، شیخ ابوالعباس احمد ابن محمد ابن عبدالکریم قصاب (یا قصار) آملی طبرستانی(314-424 ﻫ.ق) است. درباره احوال، سلوک و طریقت و کرامت‌های او در متون متقدّم، جستارهای پراکنده‌ای وجود دارد که نیاز به بررسی و تأمّل محققانه‌ای دارد. اما آنچه در این جستار آمده است، اشاره به کنشی از اوست که تا جایی که نگارنده جستجو کرده، تقریباً در هیچ متن عرفانی نظیر ندارد. این کنش و حکایت در حالتی است که یکی از مریدان، از شیخ کفش(: نعلین) تقاضا می‌کند. این حکایت، فقط در نسخه میکروفیلم مرادالمریدین آمده و در متونی که درباره احوال او بحث کرده‌اند، سابقه ندارد. نگارنده در این مقاله با توجه به موارد مشابهی چون نعلین مخصوص پیامبر اسلام، کفش مخصوص بایزید، تأکید شمس تبریزی بر لزوم کفش مخصوص یک فرقه، دیدگاه طریقت مولویه درباره کفش به عنوان پای‌افزار پیران و اختصاص هزینه خاص برای خریدن نعلین و همچنین تأکید بر تقدّس کفش در آیین فتوت به این نتیجه رسیده است که بخشیدن نعلین و طلب کفش از پیر، عملی آیینی در تصوف- ضمن این‌که نشان‌دهنده ابزار شناسایی فرقهای از فرق دیگر است- مبیّن این نکته است که قصاب، پیرو آیین فتیانی است که مختص ایرانیان بوده است.

کلیدواژه‌ها

• قصاب آملی
• آیین کفش بخشیدن
• آیین فتوت
• کشف
• نعلین

عنوان مقاله [English]

Intuition and Footwear «Shoe Asking in the Sufism of Abu al-Abbās Qassāb of Āmol»

چکیده [English]

On of the great mystics and spiritual guides of Khurāsān school and Khusravāni wisdom is Sheykh Abu al-Abbās Qassāb of Āmol (314-424 A.H.Solār). There are scattered inquiries about his behavior, spiritual discipline and miraculous deeds in the early texts which need to be examined in a scholarly manner.
The present article surveys an anecdote in which one of disciple of Sheikh demands Na'layn-slippers-from his master. This anecdote just mentioned in a microfilm copy of morādal-Moridin and as for as the author has investigated is nearly precedent in the Sufi texts.
In this research with regard to some examples such as the prophet's Na'layn, the special slippers of Abu Yazīd of Bastām, the emphasis of Shams Tabrizi on the necessity of having particular sandals in every Sufi sects, Mowlaviyeh viewpoint on Sufi master's footwear and also the holiness of shoe in Fotowwat path, it can be concluded that the act of bestowing Na'layn to disciples by elders is a ritual act in Sufism and that Qassāb belongs to the Fotovvat path which is peculiar to Iranian.

کلیدواژه‌ها [English]

• Qassāb of Āmol
• The Fotowwat Path
• Rites
• Inward Revelation
• Giving
• Shoe Ritual