مطالعات عرفانی
سخنان نویافته دیگر، از محمد بن کرام
نویسنده
دانشگاه تهران
چکیده
ابو عبدالله محمد بن کرام سیستانی نیشابوری (متوفی: 255 هجری)، پیشوای کرامیان، کسی است که آن‌چه مؤلفان ملل و نحل در باره او و پیروان او نوشته‌اند، همه دروغ و ناروا، و تهمت و افتراست که از سوی دشمنان در باره آن‌ها گفته شده است. آثار و نوشته‌های آنان نیز از سوی دشمنان نابود شده است و چیز چندانی از آن‌ها به دست نرسیده است. یک اثر برجسته و عالی که از ایشان در حوزه تفسیرِ عرفانیِ قرآن، خوش‌بختانه باقی مانده است، کتابی است با نام «الفصول» از عبد الوهّاب حنفی، که پاره‌ای از سخنان محمد بن کرام در آن آمده است و تا کنون سه نسخه از آن شناخته شده است. ما پیش‌تر در مقاله‌ای سخنان محمد بن کرام را که در این تفسیر آمده، از روی دو نسخه آستان قدس رضوی و نسخه کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، استخراج و تدوین کرده‌ایم، و در این مقاله، از روی نسخه موزه بریتانیا. بیشتر آن‌چه در این‌جا آمده، در دو نسخه پیشین نیست، چند مورد تکراری آن‌ها هم، با دو نسخه پیشین اختلافاتی دارد. از این سخنان بر می‌آید که محمد بن کرام زاهدی است یگانه و عارفی است ژرف‌اندیش و روشن‌ضمیر و تنزیهی‌مشرب از نوع بایزید بسطامی. نیز همین سخنان دلیل آشکاری است بر دروغ و ناروا بودنِ آن‌چه در کتاب‌های ملل و نحل در باره او و فرقه او گفته شده است.
کلیدواژه‌ها
)
دوره 2، شماره 1 - شماره پیاپی 3
3فروردین 1385صفحه 5-14
- تاریخ دریافت: 09 بهمن 1401
- تاریخ بازنگری: 01 آذر 1403
- تاریخ پذیرش: 09 بهمن 1401
- تاریخ انتشار: 01 فروردین 1385