نویسنده

• حسن ذوالفقاری

دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

در مقاله حاضر نشان داده می‌شود که سعدی –شاعر و نویسنده بزرگ قرن هفتم- علاوه بر استادی در انواع سخن، در سلکِ اصحاب فتوّت و جوانمردی حضور ، و در فرقه سقّایان این طریق عضویت داشته است. همچنین روشن می‌شود که او در این راه صاحب سلوک بوده و در سلسله پیران و مشایخ این طریق، صاحب جایگاه بوده است. نویسنده می‌پذیرد اسنادی که در این مقاله برای اثبات این مدعا ارائه می‌شود، تاب نقد تاریخی را ندارد، اما چندان دور از حقیقت نمی‌بیند که سعدی در زنجیره‌ای قرار گیرد که در فتوّت و جوانمردی فرزندِ معنویِ شیخ شهاب الدین به شمار آمده باشد. اما این‌که سعدی از میان اصناف گوناگون جوانمردی چرا در فرقه سقّایان قرار می‌گیرد، شاید از آن رو باشد که میان سقّایی و مدّاحی رابطه‌ای وجود دارد-چنان‌که در فتوت‌نامه‌ها آمده است-، و برای سعدی که در مدیح رسول و اهلِ بیت او و صحابه او بالاترین جایگاه تاریخی را داشته، ورود به این سلک غیر منطقی نمی‌نماید. نکته آخر آن‌که سقّا شدن سعدی نه از رهگذرِ نیازِ شغلی بوده، بلکه ظاهراً از رهگذرِ پیری به این سلک درآمده که او از جماعتِ سقّایان بوده است، وگرنه قراینی در این گفتار می‌آید که نشان ‌دهد سعدی در کمالِ تموّل و ثروت می‌زیسته، و درگاهش مانند درگاه سلاطین و امرا، دارای حاجب و دربان بوده است.

کلیدواژه‌ها

• معروف کرخی
• تصوف
• زهد
• عرفان
• عقاید معروف