نویسنده

• علی بادامی

چکیده

عرفان، گرایش معنوی گسترده‌ای است که بیشتر در میان پیروان ادیان دیده می‌شود، و اساساً ادیان در زمینه‌های عرفانی با یکدیگر قرابت و تفاهم بیشتری دارند، چنان‌که بین دو نظام عرفان عملی مسیحیت و اسلام، این تشابه و تفاهم بسیار زیاد است. مقاله حاضر، به مقایسه مقامات عرفانی در نزد پدران صحرا و تصوّف اسلامی در چهار قرن اولیه می‌پردازد. در آغاز مقاله، به چگونگی شکل‌گیری سخنان پدران صحرا در چهار قرن اولیه میلادی و پیدایش تصوّف اسلامی و اهمیت عرفان عملی در هر دو نظام فکری اشاره شده، و در متن، بر اساس تقسیم‌بندی ابونصر سراج، در کتاب اللمع فی التصوّف است که در آن به ترتیب، هفت مقام توبه، ورع، زهد، فقر، صبر، توکّل و رضا آمده است. در همه موارد ابتدا آیاتی از قرآن و کتاب مقدس که مورد استناد عارفان مسلمان و مسیحی بوده، ذکر شده، سپس از پیامبر اسلام و عیسی مسیح سخنی نقل شده است، و سخنانی از بزرگان صوفیه هر دو نظام، متناسب با هر مقام بیان و تحلیل شده است. بر پایه این سنجش، زهد اسلامی معتدل‌تر از گوشه‌نشینی راهبان مسیحی به نظر می‌رسد.

کلیدواژه‌ها

• پدران صحرا
• عرفان مسیحی
• عارفان مسلمان
• مقامات
• ابونصر سراج