بررسی دین‌شناختی قادریة معاصر در جنوب خراسان رضوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری عرفان وتصوف اسلامی دانشگاه سمنان ، سمنان ، ایران

2 استادیارگروه عرفان اسلامی ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد نیشابور

3 دانشجوی دکتری ادیان وعرفان دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با وجود انکار تاریخی حیات طریقت قادریه از سوی برخی پژوهشگران در جغرافیای خراسان، مطالعات و مشاهدات در سالهای اخیر خلاف آن را در برخی شهرهای جنوبی خراسان رضوی نشان می‌دهد. هدف از جستار پیش رو، توصیف و تحلیلی از علل تغییر و تحول فرهنگی این فرقه است که به روش مردم‌نگارانه ، با تکیه بر مشاهده، مصاحبه مکرر و حضور میدانی در مجالس عبادی این طریقت با نظر به منابع تاریخی آن انجام شده است. بیان عوامل و موانع پذیرش طریقت قادریه در جنوب خراسان رضوی از جمله یافته‌های این جستار است. ناسازگاری محتوای طریقت با نظر برخی دینداران و نوگرایی دو عامل اصلی در کاهش گرایش و زمینه‌سازی خاندان شیخ شرف‌الدین احمد قادری و همگونی سلوک عملی این طریقت با فرهنگ منطقه از جمله عوامل رشد آن است و با وجود برخی تغییرها در قادریه معاصر در خراسان نسبت به قادریه کردستان، آینده آن تحت الشعاع عواملی همچون قدرت مخالفین، اقبال موافقین، اقتصاد و دینداری مردم در آینده خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

منابع
قرآن کریم.
توکلی، محمدرئوف. (۱۳۶۰). تاریخ تصوف کردستان. تهران: انتشارات اشراقی.
ثابت‌زاده، منصوره. (۱۳۸۲). رقص‌های شرق خراسان. تربت جام: دفترچۀ راهنمای لوح فشرده.
جامی، نورالدین عبدالرحمن. (۱۳۹۴). نفحات الانس من حضرات القدس. به کوشش محمود عابدی. چ۷. تهران: انتشارات سخن.
حاجیان‌پور، حمید و پیروزان، هادی. (۱۳۹۲). جایگاه اجتماعی طریقت قادریه از پیدایش تا پایان دورۀ صفوی. پژوهش‌نامۀ تاریخ اجتماعی و اقتصادی، شمارۀ ۱، ۶۷-۸۸.
حمزئیان، عظیم، قنبری، محیی‌الدین، و یعقوب‌نیا، عبدالرحیم. (۱۳۹۸). مقایسه و ارزیابی آراء نقشبندیه و چشتیۀ معاصر خراسان رضوی. پژوهشنامۀ مذاهب اسلامی، ۶(۱۲)، ۱۹۴-۲۱۳.
خزائلی، محمد. (۱۳۴۴). شرح گلستان. چ۱. تهران: انتشارات احمد علمی.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (۱۳۴۴). ارزش میراث صوفیه. چ۱. تهران: انتشارات آریا.
سلطانی، محمدعلی. (۱۳۹۸). تاریخ تصوف در کرمانشاهان: قادریه. تهران: سها.
سیدین، علی. (۱۳۸۷). پشمینه‌پوشان. چ۱. تهران: نشر نی.
کیانی، محسن. (۱۳۸۹). تاریخ خانقاه در ایران. چ۳. تهران: نشر طهوری.
گیلانی، عبدالقادر. (۱۴۲۶ق). الفتح الربانى و الفیض الرحمانى. قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة.
گیلانی، عبدالقادر. (۱۴۲۸ق). سر الأسرار و مظهر الأنوار فیما یحتاج إلیه الأبرار. چ۲. بیروت: دارالکتب العلمیه.
محمدی، بهروز. (۱۳۷۹). دف و بزم‌های آن در تکایایی قادری کرمانشاه. کرمانشاه: انتشارات ماهیدشت.
یعقوب‌نیا، عبدالرحیم. (۱۳۹۵). بررسی مشرب‌های عرفانی معاصر در جنوب خراسان رضوی. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد در رشتۀ الهیات و معارف اسلامی (ادیان و عرفان). استاد راهنما: دکتر دادخدا خدایار. دانشگاه سیستان و بلوچستان.
یونسی، فریا. (۱۳۹۰). عاشق راه خدا. (درون‌خانقاهی).
مصاحبه‌ها
باخدا، فرزانه. (۱۴۰۱). مصاحبه با سرذاکر خانقاه تربت جام: آقای فیض تیموری، سرذاکرخانقاه تربت‌جام. 15 مهر ۱۴۰۱.
باخدا، فرزانه. (۱۴۰۱). مصاحبه با سرذاکر خانقاه تربت جام: آقای فیض تیموری، خانقاه تربت‌جام. ۲۱ مهر ۱۴۰۱.
یعقوب‌نیا، عبدالرحیم. (1400). مصاحبه با عبدالجلیل خلیفه قادری. خواف ، ۲۲ اسفند 14۰۰.
یعقوب‌نیا، عبدالرحیم. (۱۴۰۱). مصاحبه با مریدان خانقاه سنگان و مشاهدۀ خانقاه سنگان. ۱۵ مهر ۱۴۰۱.
یعقوب‌نیا، عبدالرحیم. (۱۴۰۱). مصاحبه با سرذاکر خانقاه تایباد: آقای مختارزاده. ۲۸ مهر ۱۴۰۱.
یعقوب‌نیا، عبدالرحیم. (۱۴۰۱). مصاحبه با آقای علی یاربّی، مرید خانقاه سنگان. ۱۲ آبان ۱۴۰۱
یعقوب‌نیا، عبدالرحیم. (۱۴۰۲). مصاحبه با آقای صوفی احمد حنفی، مرید خانقاه سنگان. 5 فروردین ۱۴۰۲.
  • تاریخ دریافت: 02 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 02 فروردین 1404
  • تاریخ پذیرش: 22 اسفند 1403
  • تاریخ انتشار: 01 اسفند 1402