نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حسین کاظمی ¹
• بهجت السادات حجازی ²
• ناصر محسنی نیا ³

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

² دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

³ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

ابوبکر کلابادی از عارفانِ قرن چهارم است. بر خلاف کتاب مشهورش، التعرّف، زندگی شخصیِ وی چندان آشکار نیست. محل تولّد و فوت وی، یعنی محلّة کلاباد نیز هیچ گاه به صورت علمی بررسی نشده‌است. این مقاله در دو بخش به ابوبکر کلابادی می‌پردازد. نخست دربارة زندگی شخصِیِ او که شامل امور مهمّی چون: نسب، مشایخ‌‌‌،‌‌ آثار، تاریخ تولّد و فوت وی است، بحث‌ کرده‌ و در قسمت دوّم مقاله، واژۀ «کلاباد»، گونه‌های مختلف تلفّظ آن، ریشه‌ها و اشتقاق‌های احتمالی‌اش بررسی‌شده‌است. تلاش شده منابعی را که دربارة کلاباد سخنی گفته‌اند و در میان مطالب خود، اطلاعات جدیدی دربارة این مکان جغرافیایی ارائه کرده‌اند معرفی کند. سوال اصلی این پژوهش این است که آیا با کنار هم قرار دادن آنچه که در منابع گوناگون درباره وی و زادگاهش آمده، می‌توان به تصویر تازه‌ای از ابوبکر کلابادی و محل زندگی وی دست‌یافت؟ در این پژوهش کوشیدیم تا با روش تحلیل متن بر اساس استقرای تامّ، یعنی: گردآوری تمام اطلاعاتِ مربوط به کلابادی و مخصوصاً محل زندگی او، کلاباد، به این هدف برسیم.با بررسی متون مختلف، نتایج مهمّی به دست آمد مانند این که: سیّد پایبند که یکی از پیران کلابادی بوده، همان ابوالحسن همدانی است که در تاریخ بغداد و رساله قشیریه، نامِ وی آمده است.همچنین تاریخ فوت کلابادی به احتمال فراوان همان 385 ه.ق است و وی متولّد اوایل قرن چهارم است.درباره کلاباد نیز می‌توان به این نتیجه رسید که: تلفّظ درست آن، کُلاباد است و دور نیست که از دو واژه (کول) به معنای تالاب و (آباد) ساخته شده باشد.