مطالعات عرفانی
بررسی جایگاه انسان در دو متن مرصادالعباد و انسان‌الکامل
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه باهنر کرمان، کرمان، ایران،
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه باهنر کرمان، کرمان، ایران
چکیده
متون تعلیمیِ عرفانی که از قرن پنجم هجری به بعد، در پی رسمی‌شدن و گسترش علوم مربوط به تصوّف و عرفان رو به فزونی گرفتند و در زبان نظریه‌پردازان این حوزه با عنوان «متون نقلی» شناخته می‌شوند، به دلیل برخورداری از تجارب عارفانة نویسندگانی که خود نیز بخشی از زندگی خود را تحت تربیت شیخ متعلّق به یک مکتب عرفانی خاص گذرانده‌اند و عارفان پروردة آن مکتب به شمار می‌روند، از ظرفیت بسیار بالایی برای بررسی‌های مربوط به حوزة سبک‌شناسی عرفان به شمار می‌روند. در مقالة حاضر با تکیه بر برخی اصول زیبایی‌شناسی این شیوة سبک‌شناسی بر مبنای کتاب «زبان شعر در نثر صوفیه» نوشتة دکتر محمدرضا شفیعی‌کدکنی، دو متن مرصادالعباد نوشتة نجم‌الدین رازی و انسان‌الکامل نوشتة عزیزالدین نسفی که هر دو از شاگردان مکتب نجم‌الدین کبری هستند، مورد بررسی قرار گرفتند که مشخص شد هر دو متن به دلیل تفاوت کیفیّت در دو سطح مختلف زبانی، دو ساحت مختلف از مفهوم انسان‌کامل را معرفی می‌کنند. متن مرصادالعباد به‌علّت برخورداری از نثری شاعرانه که طبق ذائقة ادبی خواص نوشته شده است، تصویری ملکوتی و سلطنتی از انسان ارائه می‌کند، و در مقابل او متن انسان‌الکامل مفهوم انسان را در معنای فردی از آحاد جامعه ترسیم کرده است.
کلیدواژه‌ها
)
دوره 19، شماره 2 - شماره پیاپی 38
اسفند 1402
- تاریخ دریافت: 09 تیر 1402
- تاریخ بازنگری: 10 آبان 1403
- تاریخ پذیرش: 10 آبان 1403
- تاریخ انتشار: 06 فروردین 1404