مطالعات عرفانی
تحلیل استعارۀ ساختاری «روح» در مرصاد العباد نجم‌الدین رازی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک، اراک، ایران
چکیده
استعاره‌های مفهومی (Conceptual Metaphor)، یکی از مهم‌ترین ابزارهای شناختی برای تبیین مفاهیم انتزاعی در متون عرفانی فارسی هستند. در کتاب مرصاد العباد نجم‌الدین رازی، مفهوم روح و سیر تربیتی آن، به‌واسطۀ مجموعه‌ای از استعاره‌های ساختاری برجسته تشریح شده است؛ بااین‌حال، این حوزه تاکنون کمتر به‌طور نظام‌مند تحلیل شده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی‌تحلیلی، به واکاوی ساختار و نگاشت‌های مفهومی برخی از مهم‌ترین استعاره‌های مرتبط با روح (ازجمله استعاره‌های طفل، بذر و زندانی) در مرصاد العباد می‌پردازد. این استعاره‌ها نه‌تنها سازوکار تربیت و کمال روح را تبیین می‌کنند، بلکه امکان تفسیر جدیدی از ساخت مفهومی اندیشۀ عرفانی فارسی فراهم می‌کنند. برای استخراج داده‌ها، کل اثر به‌شیوۀ مطالعۀ متن‌پایه بررسی و استعاره‌ها با معیار تکرار، برجستگی و نقش در فرایند تربیت روح گزینش شد. با توجه به دستاورد پژوهش، هدف از تربیت و پرورش روح آن است تا به مرتبۀ کمال، تحلیه و به معرفت الهی برسد. به بیانی دیگر، سیر تربیت روح باید به‌گونه‌ای باشد که دوباره به مقام قرب الهی و موطن اصلی خود برگردد و به مرتبۀ فنای در حق برسد.
کلیدواژه‌ها
)
دوره 20، شماره 2 - شماره پیاپی 40
دی 1403صفحه 313-338
- تاریخ دریافت: 08 اردیبهشت 1404
- تاریخ بازنگری: 22 تیر 1404
- تاریخ پذیرش: 09 مرداد 1404
- تاریخ انتشار: 17 شهریور 1404