غزالی و فرآیند تفسیر قرآن

نویسنده

دانشگاه کاشان

چکیده

غزالی از عالمان استثنایی در تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی است. طی مراحل زندگی احوال گونه گون را از سر گذرانده، ولی سرانجام در تصوف توقف کرده است. آثاری که غزالی در قالب موضوعات عرفانی از خود به یادگار گذاشته هر یک جلوه هایی از سیر و سلوک باطنی انسان است که در تحلیل آن از آیات و احادیث فراوان استفاده کرده است. تبلور این بهره-گیری در دو تفسیر مستقل او به نام های مشکوه الانوار درباره آیه «الله نورُ السّماواتِ وَالارض»(نور/ 35) و جواهر القرآن و درره به خوبی آشکار است. او در سایر آثار خویش نیز، کم و بیش همین راه را طی کرده و در آن‌ها علاوه بر تفسیر ظاهری و متعارف، برای شناختن نصوص دینی از روش تفسیر تأویلی بهره گرفته است. غزالی در منشأ صدور قرآن، به وحیانی بودن این کتاب آسمانی معتقد است و در مبانی دلالی نیز بر آن است که معرفت قرآنی مراتب و سطوح گونه گونی دارد. بر این اساس، اسرار قرآن برای کسانی که اهلیت آن را داشته و مقدمات فهم این معرفت را در خود به هم رسانده باشند، دست یافتنی است. این افراد همان کسانی اند که توانسته اند بین عالم معقول و عالم محسوس توازنی برقرار کنند؛ ساز و کار این موازنه نیز تأویل کشفی است. به بیان دیگر، برآیند تأویل گرایی در نظر این متفکر، التزام به تأویل عرفانی مبتنی بر کشف و شهود است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ghāzzali and Quranic Interpretation

نویسنده [English]

  • M Qāsempour

چکیده [English]

Ghazzāli is one of the greatest exceptional scholars in the history of Islamic civihization. He has had various experiences but finally turned out to be a sufi. His works in Suffism are each manifestations of man ’s innate journey arrived at through Quran and traditions. His two works of interpretation Meshkat Al-Anwar on Holy Quran (Allah is the light of heavens and earth 24/ 35) and “Jawaher Al-Quran and Dorarahu” are specially noteworthy.
A part from common superficial interpretations, he has also extensively used the technique of Ta’wil (exegesis) in his works. He has done relatively the same thing in many of his other works. In addition, to the usual interpretation, he has used exegesis to understand and interpret religion. About the origin of the Holy Quran he believes in divine revelations and implications. To him the secrets of Quran can be revealed only to those who have developed the prerequisite wisdom and made a balance between the tangible and the logical. The strategy for this balance is revelation and intuition.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ghazzali
  • Quranic Interpretation
  • Ta’wil
  • Jawaher Al-Quran
  • تاریخ دریافت: 09 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 04 مهر 1402
  • تاریخ پذیرش: 09 بهمن 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 09 بهمن 1401