نویسندگان

• تورج زینی‌وند
• عیسی نجفی

دانشگاه رازی کرمانشاه

چکیده

ابوالحسن علی ابن محمد(احمد) دیلمی(ـ / 391 ق) مؤلّف نخستین و کهن‌ترین تصنیف تصوّف اسلامی‌ـ ایرانی(عطف الألف المألوف علی اللّام المعطوف) در زمینه عشق الهی است. درباره زندگی این صوفی نظریه‌پرداز و در عین حال گمنام، دانسته‌های زیادی وجود ندارد. از اثر وی(عطف الألف) و زندگانی برخی از استادانش که دیلمی درباره سیره آنان(سیرت شیخ کبیر ابوعبدالله ابن خفیف شیرازی) قلم زده است، چنین برمی‌آید که وی در قرن چهارم هجری می‌زیسته و از مکتب عرفانی شیراز و شاگردی ابن خفیف(269ـ371 ق)، بهره‌های فراوانی برده است. نظریه‌های عرفانی وی در باب «عشق الهی»(ماهیّت، منشأ، سبب، تقسیمات و مراتب، عشق انسانی و الهی) که در کتاب عطف الألف نمود یافته است، بازتاب گسترده‌ای در آثار برخی از بزرگان تصوّف اسلامی، به‌ویژه روزبهان بقلی(522ـ606 ق) داشته است. اثرپذیری از تصوّف اسلامی و حکمت یونانی، ویژگی بارز نظریه‌های وی در تفسیر عشق، به‌ویژه عشق الهی است.

کلیدواژه‌ها

• ابوالحسن دیلمی
• عطف الألف المألوف علی اللّام المعطوف
• عشق و محبت الهی
• تصوّف و عرفان اسلامی