نویسنده

• محمود عابدی

دانشگاه تربیت معلم تهران

چکیده

امیرخسرو دهلوی، بیتی دارد که در حد خود معروف است:
ز دریای شهادت چون نهنگ لا برآرد سر
تیمّم فرض گردد نوح را در روز طوفانش

ماده اصلی این بیت و مایه ذهنی امیرخسرو در گفتن آن، «لا»‌ی «شهادت» است که پیش از او سنایی و دیگران نیز با آن مضامین تازه‌ای ساخته‌اند و بی‌گمان امیرخسرو از آن‌ها آگاهی داشته است. بعد از امیرخسرو، بعضی از صوفیان و شاعران بر این بیت شرح‌هایی نوشته‌اند که از جمله آن‌ها، نورالدین عبدالرحمن جامی، شاعر معروف قرن نهم است، که آن را با اندیشه‌های وحدت وجودی محیی‌الدین ابن عربی پیوند داده است، و به نظر می‌رسد که وی پس از دیدن شرح محمد اسیری لاهیجی، آن را نوشته باشد. در این مقاله، با اشاره به پیشینه اندیشه امیرخسرو، متن مصحح شرح جامی نیز عرضه شده است.

کلیدواژه‌ها

• شرح جامی بر بیت امیرخسرو دهلوی
• آثار جامی
• شعر خسرو دهلوی
• لای شهادت