نویسنده

• بهمن نزهت

چکیده

کتاب‌های معارف در پیوند با ادبیات دینی، رویکردها و دیدگاه‌های متفاوت و در عین حال، ژرف و عمیقی را در باب آرا و افکار عرفانی ارائه می‌دهند. این کتاب‌ها در مقام یک نوع ادبی با کتابِ معارف بهاء ولد آغاز می‌شود و در خانوادۀ عرفانی او، به واسطۀ جانشینانش تداوم می‌یابد. از کتب عرفانی که با عنوان «معارف» در ادبیات عرفانی مشهور شده و در تاریخ تفکر عرفانی، نقش بسزایی داشته و بر نحله‌های فکریِ بعد از خود، تأثیر چشمگیری گذاشته‌اند، می‌توان به کتب معارف بهاء ولد، معارف سید برهان‌الدین محقق ترمذی، معارف مولانا و معارف سلطان ولد اشاره کرد. در مقالۀ حاضر، ضمن اینکه چگونگی ظهور کتب معارف و درون‌مایه‌های عرفانی و ادبی آن‌ها بررسی می‌شود، با اشاره به تاریخ تکوین آن‌ها که در دهه‌های اول قرن چهارم هجری بوده است، به معرفی برجسته‌ترین نمونۀ این نوع ادبی پرداخته‌ایم.

کلیدواژه‌ها

• بهاء ولد
• برهان‌الدین محقق ترمذی
• سلطان ولد
• معارف‌نامه