نویسندگان

• محمد خدادادی
• مهدی ملک ثابت
• یدالله جلالی پندری

چکیده

موضوع ولایت و ولی، یکی از محوری ترین موضوعات مطرح شده در عرفان اسلامی، است که غالب عرفا درباره آن، موضوعات و مباحث گوناگونی را مطرح کرده­اند. بی­شک یکی از بزرگ­ترین عارفان مسلمان، شمس­الدین محمد تبریزی، معرفت­اندیش نام­آور قرن هفتم هجری است که تحول بنیادینی بر تفکرات مولانا جلال­الدین مولوی نهاد و نحله جدیدی از فرهنگ عرفانی را پایه‌گذاری کرد. شمس تبریزی در تنها اثر به جا مانده از خویش؛ یعنی مقالات، نظریه­های جالبی در ابواب مختلف عرفانی از خود به یادگار گذاشته است که هر کدام از آن­ها کم­نظیر و گاه بی­نظیر است. کتاب مقالات شمس که مجموعه­ای از منقولات پراکنده شمس تبریزی است، ساختار منظمی ندارد به همین دلیل، یافتن یک موضوع خاص از میان انبوهی از سخنان پراکنده او کاری بسیار دشوار و دیرباب است که مستلزم دقت و صرف وقت فراوان است.

 در این پژوهش ضمن تشریح نظریات شمس تبریزی درباره ولایت و رویکردهای وی به این موضوع، آرای وی در این مورد طبقه­بندی و با آرای عارفان نامدار قبل و همعصر او مقایسه شده است. علاوه بر این تلاش شده میزان بازتاب آرای شمس تبریزی در کتاب مثنوی مولوی نشان داده­ شود و تأثیر آن عقاید بر مثنوی مولوی بررسی شود. شمس تبریزی، نظریات بدیع و جالبی درباره ولایت عرضه کرده که نظیر آن­ها در آثار سایر عرفا و حتی در نزد مولوی یافت نمی­شود. مباحث مربوط به معنای ولایت، اوصاف اولیا، پنهان بودن اولیا و راه شناخت اولیا از جمله موضوعاتی است که شمس تبریزی مطرح کرده که در این مقاله، نظریات بدیع شمس درباره این موضوعات، تبین و تشریح شده و میزان بازتاب آن­ها در مثنوی نشان داده شده است.

کلیدواژه‌ها

• شمس الدین محمد تبریزی
• مقالات شمس
• ولی
• ولایت
• مثنویمولوی

عنوان مقاله [English]

Saints and Sainthood from the View Point of Shams Tabrizi and Their Reflection in Rūmi’s Mathnawi

چکیده [English]

As a matter of fact, saint and sainthood are among the most pivotal
issues in the Islamic mysticism that have been widely discussed by many
mystics. Undoubtedly, one of the greatest Muslim mystics was Shams
al-din Muhammad Tabrizi who lived in the 7th century AH. Substantially
affecting Rūmi’s attitudes, Shams founded a new school of mysticism.
In his only literary work known as “Articles”, he has stated unchallenged
and interesting opinions about various aspects of mysticism. The book
is a disorganized collection of quotations from Shams. Due to lack of
organization, it is so hard and time-taking to find a specific subject
among so many sporadically included in the book.
In this study, Sham Tabrizi’s approach and opinions about sainthood
are explained, classified, and compared to the corresponding ideas of
other mystics prior and contemporary to him. Also, the rate and
influence of his ideas as reflected in Rūmi’s Mathnawi is investigated.
Shams has put forth ideas of interest and novelty about sainthood
unprecedented even in Rūmi’s works. This along with other issues such
as saints’ characteristics, their covertness, and the way of recognizing
them is dealt with in details in this paper.