نویسندگان

• سیدمحمد استوار نامقی
• محمود رضا قربان صباغ

چکیده

مسأله اصلی این مقاله، بررسی استعاره‌های سماع در انس­التائبین است. در نگرش شناختی، مفاهیمی چون زمان، کمیّت، حالت، دگرگونی، کنش، علّت، هدف، شیوه و وجه با روش استعاری فهمیده می­شوند. احمد جام در انس­التائبین برای تبیین بسیاری از جنبه­های سماع از حوزه­های «خوراک»، «انسان» و «بیماری و سلامت» بهره­ برده­، با ­استعاره‌های «سماع، به مثابۀ انسان است»؛ «سماع به مثابۀ خوراک است»؛ «سماع به مثابۀ سلامت و بیماری است»، نظریه­اش را تبیین کرده است. پشتوانۀ نظری مقاله، نظریه «استعاره‌های مفهومی» است که استعاره را از شگردی زیبایی­شناسی به ابزار اندیشیدن ارتقاء داده­ است. نخست، مبانی نظریه یاد شده را با کلیدواژه­های فهم نظریۀ زبانشناسی شناختی معرفی­کرده، گزارشی از استعاره‌ها آورده­ایم. سپس استعاره‌ها را بر اساس درون­مایه، دسته­بندی کرده­ایم: استعاره‌های ویژگی­های خوشایند سماع، استعاره‌های ویژگی­های ناخوشایند سماع و استعاره‌های دو پهلو. سپس به تحلیل شناختی هرگروه پرداخته­، شگردهای بیانی استعاره‌ها را بررسی­کرده­ایم که چگونه احمد جام در استعارۀ سماع از شگردهای «انتقال» و «تغییر» برای تبیین نظریۀ خود بهره­گرفته است.

کلیدواژه‌ها

• احمد جام
• انس‌التائبین
• سماع
• تحلیل شناختی