بازتابش‌های نقش اسطوره‌ای خورشید در مثنوی مولانا

نویسندگان

چکیده

خورشید، مهر و آفتاب از عناصر پرکاربرد در حوزه ادبیات فارسی به ‌ویژه در شعر عرفانی و در شکل نماد و کاربرد آن در نماد حق و وحدت است. مقاله حاضر علاوه بر پرداختن به جنبه‌های نمادین خورشید در مثنوی مولانا و دلالت‌های آن، با بررسی تمام ابیات مثنوی درباره خورشید و آفتاب و نیز منابع مرتبط با اسطوره و کهن‌الگو، در پی یافتن ریشه‌ها و پیوندهایی برای این کاربردهای نمادین در اسطوره و اصل و منشأِ توجه به خورشید و خورشیدستایی در شعر مولاناست. در این راستا آن‌چه روزنه‌هایی رو به پاسخ می‌گشاید، موضوع صور نوعی و مثالی است که در ناخودآگاه جمعی شاعر به شکل نماد بروز و ظهور می‌یابد. به عبارتی مولانا آن‌چه از صفات طبیعی خورشید و کهن‌الگوهای مرتبط با آن در ذهنیت بشری بوده است، در ناخودآگاه جمعی خویش دارد؛ باوری که درباره نور و خورشید بر اساس آیات قرآن و نیز جهان‌بینی و نظام خاص فکری خویش دارد نیز به او ایده می‌دهد تا سخنش درباب خورشید از سویی روی به سوی اسطوره و اندیشه‌های مهرپرستی داشته باشد و از سویی از آن فراتر رفته، معانی موردنظر و اندیشه‌های عارفانه‌اش را در قالب نماد خورشید و بر محور نماد حق بسط دهد. پژوهش حاضر در صدد است تا با تکیه بر روش توصیفی_ تحلیلی، بازتابش‌های نقش اسطوره‌ای خورشید را در مثنوی مولانا مورد بررسی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Study of the Reflections of Myth Role of Sun in Rumi's Mathnawi-Ma΄nawi

چکیده [English]

Sun is one of the figures that is used in mystical poems especially as a symbol of God or unity. This research is going to study symbolic aspects of sun in Rumi's Mathnawi-Ma΄nawi and its denotations in related with myths an archetypes to find the relationship between these two fields of application. Archetypes that are manifested in the form of symbol in poet's collective unconsciousness show us the respond. In the other word, Rumi has natural characteristics of sun and its related archetypes in his collective unconsciousness. In addition, his ideas about light and sun that is originated from Quran, and also his mystical faiths helps him to use the figure of sun as if it is close to myth and Mithraism, in one hand. On the other hand, he goes beyond this process and spreads his mystical ideas about sun especially in the symbol of God and his related concepts. This research is going to study the reflection of myth role of sun in Rumi's Mathnavi-Ma´nawi via a descriptive and analytic method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Symbol of Sun
  • Myth of Sun
  • Archetype of Mystic
  • Mathnavi-Ma´nawi
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
23
فروردین 1395
صفحه 99-132
  • تاریخ دریافت: 09 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 08 مهر 1402
  • تاریخ پذیرش: 09 بهمن 1401
  • تاریخ اولین انتشار: 09 بهمن 1401