نویسندگان

• زینب رضاپور
• پروین گلی زاده

چکیده

«حیا» از جمله موضوعات قابل توجّه و گسترده در عرفان اسلامی است که با مباحث مهمی چون ایمان، معرفت، قرب و یقین الهی پیوند خورده، اما رویکرد عارفان به این موضوع همواره یکسان نبوده است. چنان­که گاه حیا را مقام اهل مراقبه دانسته و گاه در زمره احوال مقرّبان و اهل مشاهده یاد کرده‌اند؛ گاه آن را قرین ایمان و یقین و معرفت و از لوازم ضروری رابطه انسان و خداوند توصیف کرده و زمانی از لزوم یکسو نهادن شرم و حیا در محضر محبوب سخن گفته و به ورطه انبساط و شطح‌گویی افتاده‌اند. با تأمّل در تعاریف، انواع و درجاتی که عارفان برای حیا ذکر کرده‌اند، مشخّص می‌شود که حیا در مفهوم عام و اخلاقی خود از جمله مقاماتی است که عارفان با هر مشرب فکری بدان مقیّد بوده و در اقوال و اعمال خود بر آن تأکید داشته‌اند، اما در مرتبه قرب الهی، اهل معرفت بر اساس مشرب عرفانی خود و برخورداری از تجلیّات جمالی و جلالی خداوند نسبت به حیا مواضع متفاوتی اتخاذ کرده‌اند، و این تفاوت در حوزه مفهوم خاص حیا به عنوان حالی از احوال مقرّبان و اهل مشاهده است. این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی در پی به دست دادن سیمایی مشخص از حیا در متون ‌عرفانی و تبیین پیوندی است که بین این مفهوم و سایر موضوعات عرفانی برقرار است.

کلیدواژه‌ها

• حیا و شرم
• مقامات عرفانی
• احوال عرفانی
• اهل مشاهده
• نسبت‌های حیا با ایمان و معرفت و قرب و یقین

عنوان مقاله [English]

Symbolic Elements in the Architecture of Iranian Khānqāhs from the 7th Century A.H. to the Present

چکیده [English]

The present study aimed to define the art of Khānqāh from the seventh century to the present time and describe the special art of Khānqāh architecture which has been influenced by pure mystical and Sufi thoughts. The data were collected from Khānqāh monuments (Sufi Gathering Places) and tombs, historical Khānqāh Mustahsanats (Practices in Khānqāh), and classification of their symbolism from the viewpoint of religious traditionalism. Through historical examination and categorization of the observed symbolic elements as well as considering the religious ‘traditionalism’ as a criterion, a certain type of Khānqāh architecture was found in all reported buildings, which has not been previously explored. In fact, direct effects of theoretical foundations and virtues of mysticism and Sufism are evident in this especial architecture. By distinguishing this style in Islamic architecture, its influence on other Islamic structures like school and mosque can be shown too. All in all, based on the field data collected in this study, most reflections of the symbolic elements in Khānqāh architecture are related to colors, symbolic use of numbers, and mystical thoughts which are fully evident in the texture and structure of the Khānqāhs. In addition, historical evolution of Sufism history has played an influential role in frequency of use and determination of the types of these symbolic applications

کلیدواژه‌ها [English]

• Khānqāh
• Religious Traditionalism
• Khānqāh Mustahsanāts (Virtuous Practices in Khānqāh)
• the Sacred Art