نویسندگان

• حامد شمس
• محمود براتی خوانساری

دانشگاه اصفهان

چکیده

برای ورود به جهان فکری عارفان و شناخت نگرش ایشان، باید به بررسی زبان عرفانی آنان پرداخت. در این مقاله با روش توصیفی‌تحلیلی و بر اساس مبانی نشانه‌شناسی لایه‌ای، به بررسی زبان عرفانی متن روح الارواح پرداخته‌ شده است. بر اساس مبانی نشانه‌شناسی لایه‌ای، همنشینی لایه‌های مختلف متنی که از رمزگان‌های مختلف، انتخاب و ترکیب شده‌اند و نیز همنشینی عناصر رمزگان‌های آن‌ها به‌صورت فعال و اثرگذار است و بر روی ‌هم یک ساختار نشانه‌ای را پدید می‌آورد. در این جستار، بر اساس این اصول و مبانی دیگر نشانه‌شناسی لایه‌ای، به بررسی نقش همنشینی واژگان کلیدی و پربسامد «جلال» و «جمال» و «لطف» و «قهر» با عناصر رمزگان‌های مختلف در روح الارواح سمعانی پرداخته‌ایم. بر مبنای زمینه‌های کلامی و دینی متن و نیز جنبه‌های ادبی و هنری آن، روابط رمزگان اصطلاحات عرفانی، عناصر کلامی، زبان قرآنی و رمزگان زیبایی‌شناختی روح الارواح را بررسی کردیم. با تحلیل مواد متنی دریافتیم تأثیرگذاری عناصر پربسامد رمزگان عرفانی و کلامی متن، در لایه‌های مختلف متن، و ارتباط آن با عناصر دیگر، نشان‌دهندۀ نقش ساختاربخش این عناصر به‌عنوان عناصر کلیدی متن است.

کلیدواژه‌ها

• روح الارواح
• نشانه‌شناسی لایه‌ای
• رمزگان
• زبان عرفانی
• محور همنشینی