نوع مقاله : مقاله علمی -ترویجی

نویسندگان

• مریم حسین آبادی ¹
• مهدی ملک ثابت ²
• یدالله جلالی پندری ³

¹ دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

² استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد (نویسندۀ مسئول)

³ استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

چکیده

شعر عرفانی کلاسیک فارسی از ابیات پراکندۀ بایزید و حلاج و ابوسعید گرفته تا منظومه‌های منسجم سنایی و عطار و مولوی در بیان مبانی و معارف عرفان و تصوف مثل دیگر انواع ادبی در بخش‌های زبان، صورت و مضمون ویژگی‌هایی دارد که ‌به‌تدریج و بر اثر عوامل متعدد به سنت‌های مستمر آن مبدل شده‌اند. شعر عرفانی فارسی در دنیای مدرنِ مادیِ معاصر برخلاف انتظار، هم در جریان سنت‌گرا و هم در جریان نوگرا، تداوم یافت و در بیان مبانی و مضامین عرفانی از سنت‌های شعر عرفانی کلاسیک فارسی تأثیر پذیرفت. سنت‌های محتوایی شعر عرفانی کلاسیک اعم از مبانی معرفتی و مبانی مشی عملی صوفیه، در شعر عرفانی معاصر از دورۀ مشروطه تا انقلاب اسلامی نیز بخش عمده‌ای از محتوا را به خود اختصاص داده‌اند و گاه در بیان، با کمترین تغییر در قیاس با آنچه قدمای عرفا گفته‌اند، تکرار شده و استمرار یافته‌اند. سنت‌های زبانی شعر عرفانی کلاسیک اعم از کلمات، ترکیبات و تصاویر در شعر عرفانی معاصر از دورۀ مشروطه تا انقلاب اسلامی نیز به‌‌دفعات و غالباً بعینه تکرار شده و استمرار یافته‌اند.

کلیدواژه‌ها

• شعر عرفانی کلاسیک
• شعر عرفانی معاصر
• سنت‌های محتوایی شعر
• سنت‌های زبانی شعر