نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احمد اکبریان یزدلی ¹
• محمدمهدی علیمردی ²
• رحمن بوالحسنی ³

¹ دانشجوی دکتری رشته عرفان اسلامی و اندیشه امام خمینی دانشگاه ادیان و مذاهب قم

² دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب قم/

³ دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب دانشگاه ادیان و مذاهب قم

چکیده

عرفان زاهدانه و عرفان عاشقانه دو رویکرد انکارناپذیری هستند که دو دورۀ متفاوت از تاریخ عرفان را به خود اختصاص داده‌اند. ذکر عواملی که باعث گذر عرفان از زاهدانه به عاشقانه می‌شود، از لابه‌لای زوایای پیدا و پنهان اندیشه‌های این دو رویکرد در طول تاریخ تحت عناوین درون‌عرفانی و برون‌عرفانی (نگرشی و غیرنگرشی) و با هدف شناخت بهتر عوامل این گذر، رسالتی است که پژوهش حاضر با روش ترکیبـی (توصیفی‌تحلیلی) آن را بررسی کرده است. این پژوهش با تقسیم عوامل گذر به درون‌عرفانی و برون‌عرفانی به توضیح هریک پرداخته و عوامل درونی عرفانی را که حصری نیست، با عناوینی همچون صراحت موضع اهل‌بیت(ع)، ورود سنگین ادبیات، تفاسیر راهبردی و قیدشکنی برمی‌شمرد و درنهایت با نگاه به عوامل برون‌عرفانی به ذکر دستاوردهای تحولات سیاسی و فرهنگی و تأثیر آن بر این گذر می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

• عرفان
• تصوف
• زهد
• عشق